A’dan Z’ye e-Spor Nedir ve Tarihsel Gelişimi

Günümüzde küreselleşme ve teknolojinin sürekli olarak gelişmesi ile birlikte birçok kavramın tanımı değişiyor veya yeni kavramlar hayatımıza giriyor. Son yıllarda gelişen teknoloji ile beraber değişen kavramlardan biri de spor oldu. Spor kelimesi Fransızca ’da yer alan “sport” kelimesinden dilimize geçmiştir, kelimenin kökeni ise “eğlence, fiziksel ve zihinsel zevk” anlamlarına dayanır. Spor kavramını en basit tabiriyle tanımlamak gerekirse; kişinin bedensel ve zihinsel gelişimine katkı sağlamak amacıyla belli kurallara ve tekniklere uyularak yapılan, bedensel gelişime yararlı, eğlenmek ve yarışmak amacı da bulunan beden hareketlerinin tümünün ortak adıdır. 

İlginizi Çekebilir: Sanal E-spor Stadyum Sağlayıcısı Virtex 3,2 Milyon Dolar Yatırım Aldı

Peki e-Spor Nedir?

Elektronik spor, sanal ortamda genellikle video oyunu ile yapılan müsabakalara verilen isimdir. Eşit şartlara sahip bilgisayar oyuncularının organize olarak mücadele verdiği, genel olarak bir ödül karşılığında profesyonel oyuncuların katıldığı profesyonel organizasyonlar ile düzenlenir. En sık yapılan oyun karşılaşmaları başta strateji oyunları olmak üzere, birinci şahıs nişancılık oyunları, dövüş oyunları ve spor temalı oyunlardır. Gerçekleştirilen turnuvalar çeşitli platformlarda canlı olarak yayınlanır ve oyunda hile yapılmasını önlemek amacıyla hakemler veya jüriler yer almaktadır. Hatta kurulan federasyonlar, kulüpler, yönetmelikler ile birlikte profesyonel bir spor branşından farkı kalmadığını söyleyebiliriz.

e-Sporun Tarihsel Yolculuğu

Günümüzde dünya da ve Türkiye'de gittikçe büyüyen bir kitleye sahip olan e-Spor’un sanıldığının aksine doğuşu 1970’li yıllara kadar inmektedir. 1970’li yıllarda dönemin gençleri arasında popüler aktivitelerinden biri olan atari salonlarında ilk amatör e-Spor müsabakalarının düzenlediğini söyleyebiliriz. Kayıtlara geçen ilk resmi e-Spor müsabakası ise 19 Ekim 1972’de Stanford Üniversitesi‘nde Spacewar oyunu için yapılmıştır. 

İlk büyük ölçekli video oyunu yarışması ise;  Atari tarafından 1980'de yapılan Space Invaders Şampiyonasıdır. ABD genelinde 10.000'den fazla kişinin katılmasıyla yapılan şampiyonanın tarihin bilinen ilk büyük ölçekli e-Spor müsabakası olduğunu söyleyebiliriz. 

1970'ler ve 1980'ler boyunca, popüler web sitelerinde, dergilerde video oyun oyuncuları ve turnuvaları yer almaya başlamasıyla beraber, en tanınmış klasik arcade oyunu oyunculardan biri, Guinness Rekorlar Kitabı'nın 1985 sayısında Pac-Man ve Donkey Kong gibi altı oyunda rekor kıran Billy Mitchell'dir. 

1990'lı yıllara ait büyük e-Spor turnuvalarından biri Amerika Birleşik Devletleri genelinde olan ve finallerini Kaliforniya'daki Universal Studios Hollywood'da yapan Nintendo Dünya Şampiyonası'dır

Günümüzde ise artık yılda özel veya resmi binlerce e-Spor turnuvası düzenleniyor. Bu turnuvalar ise amatör ve profesyonel turnuvalar olarak ikiye ayrılıyor. Profesyonel turnuvaların ödülleri dudak uçuklatıyor. Örneğin The International 10 ödülü 40 milyon dolardan fazla. Rakamlar bu kadar yüksek olunca sektörün gelişimi de bir o kadar hızlı oldu. Dünyada hemen hemen birçok ülke e-Spor federasyonu kurmuş durumda. Ülkemizde ise Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde TÜDOF adıyla E-Spor federasyonu 2011 yılında kuruldu.

Türkiye’de e-Spor

Türkiye'nin bilinen ilk e-Spor takımı, 2003 yılında Counter Strike kadrosu oluşturarak başlayan Dark Passage takımıdır. Dark Passage, 2012 yılında League of Legends oyunu için de kadro oluşturmuştur. 2013 yılından itibaren, takımın sadece kadın oyunculardan oluşan Dark Passage Ladies kadrosu da bulunmaktadır. e-Sporlara artan taleple birlikte, bağımsız takımların yanında, Türkiye'de 2015 yılında Beşiktaş ESK, ardından 2016 yılında 1907 Fenerbahçe e-Spor ve Galatasaray eSports, League of Legends oyunu için e-Spor takımlarına resmî destek vermeye başlamışlardır.

Türkiye'nin uluslararası alanda başarılara sahip e-Spor takımı olan Space Soldiers, Counter Strike: Global Offensive (CS:GO) oyununda Türkiye'yi çeşitli turnuvalarda temsil eden ve 2014 yılında Bünyamin Aydın tarafından kurulan bir takımdır. Takım aynı zamanda, 5 oyuncusunun da Türkiye millî CS:GO kadrosunda yer aldığı ilk takımdır. 

Ülkemiz, dünya genelinde oyun sektöründe gelir açısından 18. ülkedir ve sadece 2018 yılına kadar dijital oyunlardan elde edilen toplam gelir yaklaşık 853 milyon doları aşmış bulunmaktadır. Gençlik ve Spor Bakanlığı, profesyonel oyunculara e-Sporcu lisansı sağlamaktadır. Ülkemizde şu anda 2000’den fazla lisanslı e-Sporcu bulunmaktadır.

Türkiye'de Düzenlenmiş 6 Büyük e-Spor Etkinliği

Türkiye'deki en büyük e-Spor etkinliği: League of Legends-Vodafone FreeZone Şampiyonluk Ligi oldu. Büyük takımların mücadele ettiği etkinlikte bir de alt ligler bulunuyor. Her takımın kendisine ait bir akademi kadrosu bulunmasıyla beraber  bu takımlar Türkiye Akademi Ligi’nde mücadele veriyorlar. 2021 yılında düzenlenen son yaz turnuvasında kazanan Galatasaray e-Spor Takımı oldu. 

e-Spor, Spor Mudur?

Konuyla alakalı tartışmalar hala kesin bir sonuca ulaşamamıştır. Geleneksel spor anlayışıyla yaklaşıldığında bir spor dalı sayılması pek de mümkün olmayan e-Spor, ancak daha yenilikçi bir tutum içerisinde değerlendirildiğinde spor dalı olarak kabul görüyor. Bir kesim e-Spor’un spor tanımına uymadığını ve fiziksel bir aktivite gerçekleştirilmeden yapıldığı için spor kategorisine alınamayacağını söylerken bir kısım ise e-Spor’un  takım ile oynanan, rekabete dayalı, eğlenmek ve yarışmak için yapılan bir aktivite olduğundan dolayı spor kategorisine girdiğini savunmaktadır. Aynı zamanda ABD’nin e-Spor oyuncularını resmi atlet olarak kabul etmesi ve bu şekilde e-Spor oyuncularının rahatlıkla vize alıp organizasyonlara katılabiliyor olması onları resmi bir sporcu yapmaz mı?