Bilim Alanında Nobel Ödülü Alan İlk Türk Aziz Sancar Kimdir

Yaptığı çalışmalarla bilim alanında Nobel Ödülü alan ilk Türk Aziz Sancar Kimdir? Sancar'ın biyokimya ve biyofizik alanındaki çalışmaları nelerdir?  İşte başarılı bilim insanın akademik ve kariyer hayatındaki hakkındaki detaylar...

Aziz Sancar Kimdir?

Aziz Sancar, 1946 yılında Mardin, Savur’da dünyaya geldi. Çiftçilik ile geçinen orta gelirli bir aileye sahipti. Sekiz kardeşten, yedincisiydi. Sancar, okul hayatına doğduğu kent Mardin’de başladı. Liseye kadar öğrenimini bu şehirde aldı. Lise öğrencisi olduğu yıllarda futbola meraklıydı. Fakat mezun olacağı yıl futbol kariyeri yapmaktan vazgeçti ve lisans eğitimi almaya karar verdi. Üniversite için doğup büyüdüğü kentten ayrılarak İstanbul’a geldi. 1963 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğrenim görmeye başladı. Tıp öğrencisi olduğu dönemde biyokimya ile ilgilendi. Biyokimya üzerine eğitim alabilmek için Tıp Fakültesi’ni terk etmedi ve 1969 yılında Tıp Fakültesi’nden birincilik ile mezun oldu. Ardından hemen biyokimya alanında öğrenim görmeye karar vermişti ki hocasının tavsiyesi üzerine birkaç yıl doktorluk yapmayı tercih etti. Aziz Sancar, iki yıl boyunca Savur’da bir sağlık ocağından doktorluk yaptı. Verdiği bir röportajda Savur’daki yıllarını, hayatının en güzel yılları olarak adlandırdı.

NATO-TÜBİTAK Bursu ile ABD’de Eğitim Aldı

Sancar, Savur’daki iki yılının ardından NATO-TÜBİTAK işbirliğindeki burs ile ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’ne gitti. Ardından buradan Dallas Teksas Üniversitesi’ne geçti. Burada, moleküler biyoloji programına katılarak çalışmalar yürüttü. Caude Rupert’ın laboratuarında görev aldı. Ona danışmanlık eden Claud Rupert ile beraber Sancar, fotoliyaz denilen bir geni klonlamayı başardı. İkili, bu klonlamanın ardından genetik mühendisliğiyle bu geni bakterilerde yüksek oranda çoğalttı. Bu gen kodlanmasının sonucunda ortaya çıkan enzim, ultraviyole ışıkların etkilediği DNA’nın onarımını yapabiliyordu. Aziz Sancar’ın öncülük ettiği bu buluş, Sancar’a yüksek lisans kapısını açtı. Sonrasında yine bu buluş sayesinde 1977 yılında doktorasını yaptı. Doktorasının ardından Aziz Sancar, 1977-1982 yılları arasında Yale Üniversitesi’nin Tıp Fakültesi’nde görev aldı. Yale Üniversitesi’ndeki yıllarında fotoliyaz enzimi çalışmalarına ara verdi. Sancar’ın üzerinde çalıştığı yeni konu nükleotid kesim onarımı oldu. Araştırmalarını sürdürürken DNA onarımı alanında doçentlik unvanını aldı.

Biyokimya ve Biyofizik Alanlarındaki Çalışmalarını Sıklaştırdı

Sancar 1997 yılından sonra biyokimya ve biyofizik alanları üzerinde daha fazla çalışma yaptı. Bu çalışmalarla tanındıktan sonra ABD, North Carolina-Chapel Hill’de North Carolina Üniversitesi’nde Biyokimya ve Biyofizik Bölümü’nde profesör oldu. Profesör olduktan sonra DNA onarımı, hücre dizilimi, kanser tedavisi ve biyolojik saat üzerinde araştırmalarını sürdürdü. Bu amaçla 415 bilimsel makale yayınladı ve 33 tane kitap yazdı. Kanser tedavisinden sirkadiyen saat kullanımı ile ödüller kazandı. 2001 yılına gelindiğinde Amerikan Kimya Cemiyeti, Aziz Sancar’a Kuzey Carolina Seçkin Kimyager Ödülü’nü verdi. Sancar 2005 yılında ABD Ulusal Bilimler Akademisi’ne seçildi. Bu akademi, bilim dünyasının en prestijli akademileri arasında gösteriliyordu. Üstelik Sancar bu akademiye kabul edilen ilk ABD’li Türk olarak da tarihe geçti.

Aziz & Gwen Sancar Vakfını Hayata Geçirdi

Sancar, ABD’de üniversite eğitimi aldığı dönemde kültürel açıdan bir takım zorluklar çektiğini verdiği röportajlarda bahsetmişti. Aldığı ödüller ardından, üniversite yıllarında tanıştığı ve sonradan evlendiği eşi Gwen ile beraber bir vakıf kurmaya karar verdi. Aziz & Gwen Sancar Vakfı, ABD’de okuyan Türk öğrencilerine yardım etme amacı ile kuruldu. Ayrıca Sancar çifti, ABD’nin Kuzey Carolina eyaletinde Carolina Türk Evi adlı bir öğrenci evi de açtı. 2006 yılında Sancar Türkiye Bilimler Akademisi’ne aslı üye olarak kabul edildi.

Bilim Alanında Nobel Ödülü Alan İlk Türk Oldu

2015 yılına gelindiğinde ise Aziz Sancar, tarihe geçen bir başarıya imza attı. DNA onarımı ile alakalı çalışmaları sayesinde Sancar, ABD asıllı Paul Modrich ve İsveç asıllı Tomas Lindahl ile beraber 2015 yılında Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı. Sancar, bilim alanında Nobel Ödülü alan ilk Türk oldu. Birbirlerinden bağımsız olarak 30 yılı aşkın süre boyunca bakteri hücreleriyle alakalı çalışmalar yürüten bu üç kişi, böylelikle 2015 yılında bu ödülün sahibi oldu. Sancar, çalışmalar sırasında nükleotid kesim onarımı hakkında araştırmalar yapmışken, Tomas Lindahl ve Paul Modrich ise bazı kesim onarımı ve yanlış eşleşme onarımı hakkında çalıştı. Bu alanlardaki buluşları sonucunda ortaya çıkardıkları temel mekanizmalar, önce kompleks organizmalarda, sonrasında ise insanlar üzerinde gösterildi. Örneğin nükleotid kesim onarımı bozukluklarıyla deri kanseri arasındaki doğrusal ilişki bu çalışmalar sayesinde ortaya konuldu.

Nobel Ödülü’nü Anıtkabir’de Sergiledi

Aziz Sancar, Nobel Kimya Ödülü’nü İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nden, Alfred Nobel’in ölüm yıldönümü 10 Aralık’ta, Gustaf’dan aldı. Sancar, ödülünü aldıktan sonra “Beni ödüle götüren Atatürk'ün ve Türkiye Cumhuriyetinin yaptığı eğitim devrimidir. Dolayısıyla bu ödülün sahibi Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti'ni temsil eden Anıtkabir Müzesi´dir!” diyerek Nobel Ödülü’nü, madalya ve sertifikasını Anıtkabir’e bırakmıştır. Günümüzde Sancar’ın Nobel Ödülü, Anıtkabir içerisinde yer alan Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi’nde sergilenmektedir. Aziz Sancar'ın çalışmaları hakkında sizin düşünceleriniz neler?