Google DeepMind geliştirdiği yeni yapay zeka (AI) aracı Ithaca ile, antik Atina kararnameleri üzerindeki tartışmayı çözmeye yardımcı oluyor. Özellikle metinlerdeki eksik ve okunaksız yerler için yepyeni bir bakış sağlayacak.
DeepMind, tarihçilerin antik Yunanistan'dan gelen hasarlı yazıtların metnini deşifre etmesine yardımcı olmak için harekete geçti. Ve derin sinir ağlarını kullanan yeni bir yapay zeka aracı geliştirdi. Ithaca olarak adlandırılan yeni sistem, Pythia adlı daha eski bir metin restorasyon sistemi üzerine kurulu. Ithaca sistemi metni geri yükler. Ayrıca hasarlı yazıtların yerini ve tarihini de belirleyebilir.
Nature dergisinde yayınlanan yeni bir makaleye göre Ithaca tarihçilere metni geri yüklemede yardımcı oluyor. Aynı zamanda bir metnin menşe yerini ve oluşturulma tarihini de belirleyebiliyor. İster tomarlar, papirüsler, taşlar, metaller veya çanak çömlekler üzerine yazılmış olsunlar, birçok antik kaynak hasarlıdır. Dahası büyük metin parçaları da genellikle okunaksızdır. Metinlerin nereden geldiğini belirlemek, oldukça zor olabilir. Ne zaman üretildiğinin doğru tespitinde ise radyokarbon tarihleme ve benzeri yöntemler kullanılır. Ancak çoğu zaman bu, paha biçilmez eserlere zarar verebileceğinden kullanılamaz. Bu yüzden, bu göz korkutucu ve zaman alıcı görev epigrafistlere düşüyor.
Uluslararası Dijital Epigrafi başkanı Alison Cooley ise birkaç yüzyıl boyunca antik dünyadan Yunanca yazılmış yazıtların restorasyonunu, tarihlendirilmesini ve atıfta bulunulmasını geliştirmek için; yapay zekanın ortak kullanımında çok önemli bir gelişmeyi temsil ettiğini söyledi. Ithaca'nın yenilikçi tasarımı, yazılı kanıtların potansiyel katkısını dünya tarihindeki önemli anların anlaşılmasında büyük bir katkı sağlayacağı bir gerçektir.
İlginizi Çekebilir: Deepmind, Nükleer Füzyonu Kontrol Etmek İçin Bir Yapay Zekayı Eğitti
Ithaca Metnin Restorasyonunda Yüzde 62 Doğru
DeepMind'den Yannis Assael, Thea Sommerschield ve Jonathan Prag, Oxford Üniversitesi'ndeki araştırmacılarla süreci hızlandırmak için iş birliği yaptı. Oracle of Delphi'de hizmet eden yüksek rahibenin adını taşıyan eski bir metin restorasyon sistemi olan Pythia'yı geliştirdi. Pythia, derin sinir ağlarının örüntü tanıma yeteneklerini kullanmak üzere eğitildi. Araştırmacılar Pythia'yı bu yazıtlardaki kelimelerin eksik harflerini tahmin etmek için eğitmişti. Pythia, tamamlanmamış bir yazıtla karşı karşıya kaldığında, boşlukları doldurabilecek 20 farklı olası harf veya kelime üretti. Ve her bir olasılık için güven düzeyi oluşturdu. Bu süreçten sonra ise olasılıkları gözden geçirmek alanında uzmanlara bırakıldı.
Şimdi Assael ve ekibi Ithaca'ya geri döndüler. Ithaca, metin restorasyon yeteneğine ek olarak, eksik yazıtların coğrafi özellikleri hakkında tahminlerde bulunuyor. Tüm olası tahminler üzerindeki olasılık dağılımı, bir harita üzerinde yararlı bir şekilde görselleştirilir.
Testler, Ithaca'nın kendi başına hasarlı metnin restorasyonunda yüzde 62 doğruluk elde edebildiğini gösterdi. Ayrıca tarihçiler için yüzde 25 doğruluk elde edebildiğini ortaya koydu. Ancak insan ve makine kombinasyonu, genel doğruluğu yüzde 72'ye yükseltiyor. Bu, bize "insan-makine iş birliği potansiyelini" gösteriyor. Yazıtları orijinal konumlarına atfetmeye gelince, Ithaca bunu yüzde 71 doğrulukla yapabiliyor. 30 yıl içinde ise yazıtları tarihlendirebilir.
İlginizi Çekebilir: Yapay Zeka Nedir, Nerede Kullanılır?
Atina Kararnamelerini MÖ 421 Olarak Tarihlendirdi
Ithaca, tarihleme tartışmasında yer alan bir dizi, Atina kararnamesini içeren bir test vakasında tarihçilere faydasını gösterme şansına sahip oldu. Daha önce bu kararnameler en geç MÖ 446 olarak tarihlendirilmişti. Bu değerlendirme, Atina bürokrasisinin bu dönemde kullandığı belirli harf biçimlerine dayanıyordu.
Ancak bazı tarihçiler, Attika harf formunun resmi belgelerde MÖ 446'dan çok sonra bile kullanılmaya devam ettiğine dair kanıtları ortaya çıkardı. Bunların birçoğunun tarihinin MÖ 420 civarında olması gerektiği sonucuna vardılar. Ithaca ise bu sonuca çok uygun olarak Atina kararnamelerini MÖ 421 tarihini tahmin etmeyi başardı
Sommerschield yaptığı açıklamada "Küçük bir fark gibi görünse de bu tarih kaymasının Klasik Atina'nın siyasi tarihini anlamamız için önemli etkileri var." ifadelerini kulandı. Bir sonraki adımın, Akadca, Demotik, İbranice ve Maya dahil olmak üzere diğer antik dillerdeki metni geri yükleyebilen Ithaca'nın ek sürümlerini geliştirmek olduğunu söyledi.
Özellikle Ithaca'nın diğer dillere genişletilebilmesi nedeniyle, Pythia'dan bu yana performansta olağanüstü bir ilerleme sağlayacak. New York Üniversitesi'nde fahri profesör Roger Bagnall, bir açıklamada, eski eser piyasasının işleyişi nedeniyle çok daha kesin tarihlendirmeye sahip olduklarını ancak çok daha fazla kanıtlanmamış metinlerin var olduğunu söyledi. Özellikle Ithaca’nın belgesel papirüslere uygulandığını görmek için sabırsızlandığını ifade etti. "Bu pazarın işleyişini ve binlerce papirüs belgesinin orijinal tarihsel bağlamını yeniden inşa etmek Ithaca'nın yardımıyla mümkün olmalıdır." dedi.
Bu habere henüz yorum yazılmamış, haydi ilk yorumu siz bırakın!...