Gökbilimciler Tarafından Karanlık Madde İçermeyen Garip Bir Galaksi Keşfedildi

Gökbilimciler tarafından karanlık madde içermeyen garip bir galaksi keşfedildi. Son bulgular, karanlık maddenin bilim insanlarının düşündüğü kadar yaygın olmadığını gösteriyor.

Üç yıl önce, Filippo Fraternali ve meslektaşları, yayılan yıldız ve gaz şehirlerine benzeyen yarım düzine gizemli dağınık gökada keşfetti. Ancak şimdiye kadar görülen hemen hemen tüm diğer galaksilerden farklıydı. Bu yıldız metropollerini yerçekimleriyle bir arada tutacak olan devasa karanlık madde kütleleriyle örtülü görünmüyordu. Bilim insanları, yaklaşık 250.000 ışık yılı uzaklıktaki, mütevazı büyüklükteki bir galaksiyi yakınlaştırmak için birini seçti. Böylece New Mexico'daki Çok Büyük Dizinin 27 radyo teleskop antenini ona doğrulttular.

40 saatlik veri topladıktan sonra, yıldızların ve gazın haritasını çıkarmayı başardılar. Daha önceki anlık görüntülerin ne anlama geldiği bu sayede doğrulandı. Hollanda'daki Groningen Üniversitesi Kapteyn Astronomi Enstitüsü'nde bir gökbilimci Fraternali: “Bu galakside elde ettiğimiz karanlık madde içeriği beklediğinizden çok çok daha küçük” sözlerini kullandı. Eğer bu tür başka galaksiler bulunursa, bilim insanlarının en az 20 yıl boyunca bu alandaki baskın bakış açısı olan karanlık madde görüşünde ciddi değişimler meydana gelebilir. Fraternali ve ekibi bulgularını Aralık ayında Royal Astronomical Society'nin Aylık Bildirimleri dergisinde yayınladılar.

Kozmosun Gizli İskeleti: Karanlık Madde

Onlarca yıllık teleskop gözlemlerine ve bilgisayar simülasyonlarına dayanarak, bilim adamları karanlık maddeyi kozmosun gizli iskeleti olarak düşünmeye başladı. Ancak karanlık maddenin olmayabileceği düşüncesi de her zaman yerini korudu. Aslında bu istisnayı ilk gören Fraternali değildir.  Yale'de bir gökbilimci olan Pieter van Dokkum ve meslektaşları da birkaç yıl önce, Hubble teleskobuyla, karanlık maddeden yoksun görünen benzer galaksileri keşfetmişti. Van Dokkum, konuyla ilgili "2018'de bulduğumuz bu galaksiler, beklenmedik ve açıklanması zor oldukları için çok fazla tartışma ve tartışma ve takip çalışması yarattılar" açıklamasını yaptı.

Bu diğer galaksiler, daha büyük, muhtemelen karanlık maddeyi kendileriyle birlikte çektiği kalabalık bir ortamda yaşıyordu. Özellikle komşu galaksilerin sıklıkla uçtuğu bir ortam olması muhtemel görünüyor. Buna karşılık, Fraternali'nin keşfettiği galaksi oldukça tecrit edilmiş durumda. Diğerleri gibi çevresinde rahatsız edici komşu galaksiler yoktur. Dolayısıyla da karanlık madde kıtlığını bu şekilde açıklamak mümkün olmamaktadır. Van Dokkum, “Karanlık maddenin yardımı olmadan o konumdaki yıldızları ve gaz nasıl bir araya geliyor? Bu çok önemli olabilir” diyor. 

Ultra Dağınık Galaksiler Hakkında Daha Fazla Bilgi Elde Etmek Mümkün

"Ultra dağınık galaksiler" olarak adlandırılmaya başlanan bu garip nesneler aşırı uç değerlerdir. Kütleleri bakımından ufacıktırlar ama çok uzak mesafelere yayılmış olmalarıyla dikkatleri üzerine çeker. Bazıları ise Samanyolu kadar büyüktür. Ancak bunlardan yalnızca yüzde biri kadar veya daha az sayıda yıldıza sahiptir.  Gece gökyüzünde gözetlemeleri zordur ve bunun en büyük sebebi şeffaf olmaya çok yakın olmalarıdır. Merkezdekilerin daha soluk olmaları sebebiyle tespit edilmeleri de zor hale gelmektedir. Baltimore'daki Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü'nde gökbilimci ve bu tür galaksiler konusunda uzman olan Mireia Montes, ultra dağınık galaksileriçin "Artık daha iyi teleskoplar ve daha derin gözlemlerle daha iyi bilinir hale geldiler" ifadelerini kullandı.

1960'lardan başlayarak, Amerikalı gökbilimci Vera Rubin ve diğerleri, galaksilerdeki yıldızların merkez çevresinde ne kadar hızlı döndüğünü ölçtü. Bu ölçümleri yaparken, iç yıldızların dıştakilerden farklı hızlarda yörüngede döndüğünü göstererek, görünmeyen veya karanlık maddenin olası varlığını ilk kez ortaya çıkardılar. Bilim adamları, ışığı yaymayan veya yansıtmayan ve galaksiyi bir arada tutan kütlenin geri kalanını oluşturması gereken bir tür karanlık maddenin varlığını çıkardı.

Fakat Fraternali ve ekibi tarafından yapılan ölçümler ise, son derece dağınık galaksileri için karanlık maddeyi başlatmaya gerek olmadığını ortaya çıkarması bakımından önemli. Fraternali ve ekibinin ölçtükleri dönüş hızları, gözledikleri yıldızların ve gaz bulutlarının kütlesi ile tamamen örtüşmekte olup, gözle görülemeyecek herhangi bir ekstra kütleye ihtiyaç duymamaktadır. Montes ve araştırma grubu ise, Fraternali'nin tespit edemediği bir eksik madde olması ihtimaline karşı bu galaksileri, kenar mahalleleri de dahil olmak üzere daha ayrıntılı olarak inceleyecek.

Ancak hala galaksilerinin tam olarak ne tür bir istisna dahilinde olabileceği henüz kesinlik kazanmış değil. Şimdilik, Fraternali ve diğerleri, bu bilmeceyi çözme umuduyla, yeni başlatılan James Webb Uzay Teleskobu da dahil olmak üzere, bu esrarengiz ve daha önce gözden kaçan galaksileri incelemeye devam edecekler. Konuyla ilgili Van Dokkum “Evrenin kenarını araştırıyor veya bir yıldızın yanında küçük bir gezegen görmeye çalışmıyoruz. Aslında sahip olduğumuz araçlarla yapılabilir” ifadelerini kullandı.