Modern Matbaanın Kurucusu Johannes Gutenberg Kimdir

Matbaacılıkta tipografi yöntemini ilk kez Avrupa'ya getiren ve yaygınlaşmasını sağlayan Johannes Gutenberg kimdir? Gutenberg'in kuyumculuktan mucitliğe uzanan hayat hikayesine dair detaylar neler? İşte Startup Teknoloji'den Mucitler Serisi'nin beşinci yazısı sizlerle!

Johannes Gutenberg Kimdir?

Johannes Gutenberg, 1398 yılında Almanya, Mainz’de dünyaya geldi. Ailesi oldukça zengin olan Guternberg’in asıl adı Johannes Gensfleisch zur Laden’di. Gençlik yıllarında Fransa’ya taşınan geleceğin mucidi, burada kuyumculuk ile uğraştı. Metaller ve değerli taşlar ile çalışarak kendini bu alanda geliştirdi. Aynı dönem içerisinde matbaa da ilgisini çekiyordu. 1437 yılında matbaacılığa ve basım tekniklerine dair araştırmalar yapmaya başladı. 1438 yılında, tipo baskı yöntemini Avrupa’ya getirdi. Böylece Avrupa’da modern matbaacılığın temelini attı. Bu yöntem Çin ve Kore’de yüzyıllardır uygulanmaktaydı. Johannes Gutenberg’in bu yöntemi Avrupa’ya getirmesi, iletişim tarihinde önemli bir etki yarattı.

Xylografi Tekniğini Geliştirdi

Gutenberg’in yaşadığı dönemde xylografi denilen, üzerine desen veya harfler oyulmuş tahta levhalar kullanılmaktaydı. Johannes Gutenberg, 1450 yılında xylografi tekniğini geliştirerek, belirli harfleri bir araya getirerek çok sayıda basım yapma tekniği olarak bilinen tipografiyi keşfetti. Aynı yıl ilk ortaklığını kurdu. 1455 yılına gelindiğinde çalışmaları meyvesini verdi. İlk olarak kutsal bir Latince kitabın basımını yaptı. 1457 yılında Johannes Gutenberg’in başı borçları ile dertteydi. Bu sebeple ortağı Faust ile arası açıldı. Ortağını kaybeden mucit, 1465 yılında Mainz Başpiskoposu II. Adolf von Nassau’dan aldığı yardımla yeni bir baskı makinesine sahip oldu. Böylece çalışmalarına devam etme fırsatı buldu. 15. yüzyılda artık Avrupa’da Johannes Gutenberg’in tasarlamış olduğu, sayıları 1000’i aşan baskı makineleri hizmet veriyordu. Baskı kalıpları sayesinde artık tek bir kalıptan birçok kopya basılabiliyordu. Fakat bu yöntemin de ayrı bir sorunu bulunuyordu. Her bir kalıp tek bir kitap için oluşturulduğundan, yeni kitaplar basmak zaman alıyordu. Yalnızca kalıbı oluşturulan kitabın basımını hızlandırmaya yarayan bir yöntemdi.

Gutenberg’in Öncesinde Matbaada Birçok Gelişme Yaşandı

Elbette ki hiçbir buluş tek bir kişinin hayal dünyasından çıkamazdı. Matbaa fikri de yalnızca Johannes Gutenberg’e ait değildi. Örneğin baskı kalıpları ile çok benzer olan mühür ve mühür yüzüklerinin geçmişi antik çağlara dayanıyordu. Baskı kalıpları Çin’de yüzyıllar önceden biliniyordu. Hatta 868 yılında basılmış bir kitaba da rastlanılmıştı. Hatta Batı’da da bu baskı yöntemi Johannes Gutenberg’in öncesinde biliniyordu. Bazıları Johannes Gutenberg’in yalnızca baskı harflerini icat ettiğini söylese de aslında baskı harfleri de daha öncesinde icat edilmişti. Çin’de, on birinci yüzyılda yaşan Pi Sheng bu unvanın sahibiydi. İcat ettiği harfleri pişmiş topraktan yapmıştı. Ne kadar dayanıklı olduğu sorgulanırdı fakat yıllar boyunca Çinliler ve Koreliler, bu teknik üzerinde çeşitli geliştirmelerde bulundu. Öyle ki Koreliler, Johannes Gutenberg’in öncesinde metal harfler kullanmaya başlamıştı. Üstelik bu harfleri yapabilmek için özel bir dökümhaneye de sahiplerdi. Her şeye rağmen Avrupa, baskı harflerini Çin’den almadı. Zira Çin bu tekniği yaygın olarak kullanmıyordu. Avrupa, bu tekniği yıllar içerisinde geliştirerek, Çin’den de yaygın bir şekilde kullandı.

Matbaayı Geliştirerek Fikirlere Özgürlük Kazandırdı

Modern baskı tekniğini gerçekleştirmek için dört ana bileşen gereklidir. Bunlar, hareketli baskı harfleri ve onları sabitleyecek yöntem, baskı makineleri, mürekkep ve kağıttır. Kağıt, Ts’ai Lun tarafından Çin’de icat edilmiştir. Batıdaki kullanımı ise Gutenberg’in öncesinde zaten yaygınlaşmıştır. Johannes Gutenberg ise ondan önce icat edilmiş gereçleri geliştirmiştir. O, baskıya uygun bir metel elaşımı, harfleri dökmek için bir kalıp, yağ bazlı özel baskı mürekkebi ve tüm bunları sonuca vardıracak makineyi icat etti. Onun bu buluşları, fikirlerin özgürce yayılmasına hız kazandırdı. Baskı yöntemi sayesinde bilim araştırmalarındaki gelişmeler arttı, reformlar birbiri ardına ilerledi. Johannes Gutenberg’in matbaaya olan katkıları, iletişim tarihinin önemli bir basamağı kabul edildi. Johannes Gutenberg, 3 Şubat 1468 yılında, doğduğu kent olan Almanya, Mainz’de 70 yaşında hayata veda etti. 1901 yılında adına bir müze yapıldı.