Rusya Ukrayna ile Olan Savaşını Sosyal Medyaya Taşıdı

Rusya ve Ukrayna arasındaki kriz gün geçtikçe büyüyor. Rusya devleti, Füzelerin Yanında Sosyal Medya Taarruzu da Başlattı.

Telegram bu istila dezenformasyonunun merkezi oldu. Rusya Devleti’nden balistik füzeler fırlatıldı, tanklar Ukrayna sınırını aştı ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin perşembe günü canlı yayında savaş ilan etti. Tam da bu sırada, Kremlin yanlısı sosyal medya kanalları savaşı çevrim içi ortamda tam da Putin’in şartlarında sürdürmek için hazırdı.

Güvenli bir mesajlaşma platformu olan Telegram'da perşembe günü erken saatlerde bazı hareketlenmeler yaşandı. Telegram’da Rusya yanlısı propaganda geçmişine sahip “Donbass Insider” ve “Bellum Acta” gibi bir avuç kanal perşembe sabahı harekete geçti. Rusya saldırısı ve Donetsk, Odessa ve Kiev'de patlamaların bildirilmesinden birkaç dakika sonra kanallar gerçek zamanlı olarak yayına başladı. Kanallar, Rusça, İngilizce, İspanyolca ve Fransızca dillerinde savaşın ayrıntılarını, görüntülerini ve videolarını yayınlamaya başladı. Kanallar Rusya askerlerinin savaşa girişi ve füzelerin büyük Ukrayna şehirlerinin hemen dışına inişi gibi görüntüleri gösterdiler.

Aşırı sağcı memeler yapan ve bunları sosyal medyaya yayan diğer Telegram kanallarında ise farklı görüntüler vardı. Bu kanallarda Putin'in bir tabanca sallayan ve "o pis Ukraynalıları ezin" diyen memeler üretiliyordu. Bu memelerin aynı zamanda takipçilerden kalp emojisi kazandığına dair görüntüler de bu kanallarda paylaşıldı. Telegram Batı'da oldukça marjinal bir sosyal medya kanalı olabilir. Ancak Twitter, Facebook ve YouTube'dan farklı olarak popülerliğinin devam ettiği Rusya Devleti’nde devlet destekli propaganda kampanyaları yapabilmesi için kısıtlamalardan arındırılmıştır. Örneğin Rus devlet yayıncısı RT'nin platformda 200.000'den fazla takipçisi var.

Rusya ve İnternet Dezenformasyonu

Telegram'dan yayılan dezenformasyon miktarı çok fazla. Bu miktar, Ukrayna’nın dezenformasyonla mücadele kuruluşunun perşembe günü bu tür kanalların çalışmalarını "bilgi terörü" olarak adlandırdığı bir açıklama yapmasını gerektirecek kadar önemliydi. Tehlikeli olarak belirlenen kanalların içinde on binlerce takipçileri olanlar da var. İngilizce dilinde yayın yapan kanallar ise az bu tehlikeli kanallar listesinde az miktarda bulunuyor. Bu tehlikeli kanallar listesi de Kiev’in Telegram üzerinden Rusya yanlısı yayın yapılması korkusunu net bir şekilde gözler önüne seriyor.

Bu kanalların direkt Kremlin’ direktifiyle mi bilgi paylaştıkları yoksa sadece Putin’in ideolojik destekçileri mi oldukları bilinmiyor. Ancak yine de bu kanallar Telegram üzerinden üretilip daha sonra da diğer sosyal medya platformlarına sıçrayan yanlış bilgiler ile alanda uzman olduklarını kanıtladılar.

Operasyon başladığından beri, birçok kanal, Ukrayna'ya giren Rusya askeri nakliye kamyonlarının yan tarafındaki armada yer alan "Z" harfini isimlerine ekledi.

Rus Yanlısı Kanalların Arka Planı

Bu kanallar daha önce OSINT olarak da bilinen "açık kaynaklı istihbarat" kullandıklarını iddia etmişlerdi. OSINT teknikleri, büyük ölçüde, Bellingcat gibi Rusya devletinin dış araştırmacıları tarafından kullanılmıştır. Aynı zamanda bu iddialar, OSINT fikrini gözden düşürme veya onu manipüle etme girişimi de olabilir. OSINT kanalları, farklı dillerde de olmak üzere ağları boyunca sık sık içerik paylaşıyor ve Rus askeri operasyonlarına yönelik desteklerini gizlemiyor.,

Bu kanallardaki içeriklerin çoğu, kamuya açık açıklamalardan, Rusya ve Ukrayna vatandaşlarının sosyal medya gönderilerinden yapılan derlemelerden oluşuyor. Aynı zamanda Kremlin yanlısı yanlış bilgiler de bunlar arasında mevcut. Aynı zamanda bu kanalların “açık kaynaklı istihbarat” söylemleri onlara Rusya devlet medyası tarafından yürütülmeyen bir meşruiyet veriyor. Rusya destekçilerinin çoğunluğunu oluşturan çevrim içi aşırı sağ kanalların üyeleri, genellikle “kendi araştırmanızı yapmanın” önemini vurguluyor. Ve bu kanallar, tam da bunu yapma yanılsamasını veriyor.

Rusya işgali perşembe sabahı devam ederken, bu kanallar kritik Ukrayna şehirlerinin Rus askerlerinin eline geçtiğini iddia etti. Bu iddialar daha sonra ortadan kayboldu. Ancak iddialar ortadan kaybolmadan önce internette zaten yeterli derecede karşılık bulmuştu.

Ukrayna iç işleri bakanlığı balistik füzelerin ateşlendiğini doğrulamadan dakikalar önce, “Intel Slava” kanalı füzelerin Rusya'nın içinden ateşlendiğinin görüntülerini yayınladı.

Kiev'de sabah saatlerinde, "Counter Intelligence Global" kanalı, Rusya birliklerinin kuzeyde Belarus üzerinden sınırı geçtiğini ve Ukrayna'da Mariupol'a hareket ettiklerini bildirdi.

Bu aslında bilgi savaşının en ön cephesi. Pek çok analist aslında Rusya Devleti’nin Ukrayna iletişimini tamamiyle yok edeceğini tahmin etmişti. En ağır çatışmaların yaşandığı Donbass bölgesinde iletişimin tıkandığı bildirilirken, ülkenin çoğunda iletişim bozulmadan kaldı. Ve bu da Rusya'nın hava bombardımanının tüm ağırlığını gösteren görüntü ve video seline izin verdi. İstiladan önceki günlerde, bu Telegram kanalları, bazıları saygın kaynaklardan alınan, bazıları spekülatif, bazıları tamamen yanlış olan bir bilgi akışı pompalıyordu. Birkaç kanal periyodik olarak Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky'nin Ukrayna'dan kaçtığını bildirdi, ancak bu iddia da diğer birçokları gibi yanlıştı.

Rusya İle İlgili Sosyal Medya İddiaları

Rus saldırısı hızlanırken bile, bu kanallar tuhaf ve gerçek dışı iddialarda bulunmaya devam ettiler. Kiev'de sabah saatlerinden önce, bir kanal "Odessa'nın ele geçirildiğine dair ilk ön bilgilerin” geldiğini iddia etti. Ukrayna savunma bakanlığı ise bir saat içinde Odessa'ya herhangi bir iniş yapılmadığını söyledi. Bilgiler asılsız olmasına rağmen iddia Twitter’da hızlıca yayıldı ve oldukça fazla konuşuldu.

Intel Slava kanalı, OP'deki kaynaklarından gelen bilgiye göre, Cumhurbaşkanlığı Ofisi tarafından Kharkiv ve Odessa'nın işgal edilmesinin beklendiğinin söylendiğini iddia etti. Bu mesaj Rusya yanlısı diğer kanallara da yayıldı ve bir saat içinde yaklaşık 20.000 kez paylaşıldı. "Ukrayna Silahlı Kuvvetleri'nin kuvvetleri gergin ve Rusya'nın saldırısını geri püskürtemezler" şeklinde bir haber de oldukça fazla yer buldu.

İddia, elbette, Putin'in ülkeyi işgal etmeyeceğine dair beyan ettiği söze ters düşüyor. Doğru ya da yanlış olup olması bu iddialar için çok fazla önem arz etmiyor. Bu iddia çoğu Rus bakanlıklarından gelen ağırlıklı olarak Ukrayna'nın kararlılığını zayıflatmaya veya kafa karıştırmaya yönelik iddialardan yalnızca biri. Bu iddiaların birçoğu resmi haber ajansı TASS'tan, bazıları da gayri resmi veya yarı resmi sosyal medya kanallarından gelmeye devam ediyor.

Hava saldırıları devam ederken, Intel Slava kanalı, "Ukrayna Hava Kuvvetleri'nin 7. taktik havacılık tugayının artık mevcut olmadığını" iddia etti. İddia, Twitter'da hızla tekrarlandı, ancak bağımsız olarak doğrulanmadı.

Rus Yanlısı Kanalların Destekçileri

Rusya yanlısı Telegram bilgi alanının en tuhaf yönlerinden biri, “Jayden X” mahlaslı bir Amerikalı olan John Sullivan'ın katılımıdır.

Sullivan, Ashli ​​Babbitt'in 6 Ocak 2021'de ABD Capitol binasında ölümünün fotoğraflarını çekmekten sorumluydu. Takip eden günlerde savcılar Sullivan'a Capitol'e zorla girmekle ilgili suçlamada bulundular. Sullivan tutuklanmadan önce Insurgence USA adında bir grup kurmuştu. Aynı zamanda savcılar onun memurları tehdit ettiğini iddia ediyor. Rus işgali boyunca, Sullivan saldırıdan düzinelerce mesaj, resim ve video yayınladı. Bunların neredeyse tamamı Rusya yanlısı kaynaklardan edinildi. Bir noktada Sullivan, Ukraynalı askerlerin cesetlerini gösteren bir video yayınladı. Bu videoya başka bir kanaldan bir metin ekledi. Eklenen metin ise şu şekildeydi; “Bir gece çatışması sonucu etkisiz hale getirildi. … Silahlarınızı teslim ederseniz iyi olur.”

Putin bir keresinde Bellingcat'teki bağımsız OSINT müfettişlerinin bulgularını “Amerikan istihbarat teşkilatlarının materyallerinin yasallaştırılması” olarak görmezden geldi. Ancak bu kanallar periyodik olarak yasallaştırmaktan fazlasını yapmaya devam ediyor. Bu kanallar Kremlin'in bilgi operasyonlarını aktif olarak aklıyorlar. Ve bu duruma Telegram platformu üzerinden çok az ses karşı çıkıyor.