Şirket Kurmadan Önce Bunları Bilin: Franchise ve Çok Taraflı İş Modeli

  İş modeli, bir şirketin nasıl kâr edeceğini planladığı iş yöntemidir. Yeni kurulan bir girişimin yatırımcı çekmek, tecrübeli kişilerin işe alınmasını sağlamak, yönetici ve personelleri motivasyonunu yüksek tutmak için yaratıcı bir iş modellerine ihtiyacı vardır. Hali hazırda kurulmuş bir şirketin ise mevcut iş modelini güncellemesi ve yeniliklere ayak uydurması gerekir. İyi bir fikre sahip olmak iş kurmanın bir parçası olsa da en önemli parçası değildir. İş fikrinizi nasıl hayata geçireceğiniz ise hayati önem taşımaktadır. Bu noktada iş fikrinize göre kullanacağınız bir iş modeli, o işten nasıl para kazanacağına dair yol ve yöntemleri belirlemeniz için size yardım edecektir. Bu yazımızda sizlere ilham verici iş modellerinden ve bu modelleri kullanan şirketlerden bahsedeceğiz. Öyleyse başlayalım.

Franchise Model

İmtiyaz verme iş modeli,  gibi tanınmış, büyük markaların kullandığı en bilinen iş modellerinden biridir. Franchise iş modeli, imtiyaz veren köklü bir markanın haklarını belli bir iş sözleşmesine göre almaya denir. Marka haklarını kullandıran taraf, yönetim ve organizasyon olarak sürekli bir destek vereceğinin teminatını sunar. iş modeli bir çeşit pazarlama yöntemidir. , markası tanınmış, halihazırda kâr elde eden bir kuruluştur. Ürün ya da hizmeti belli şartlarla, ücret karşılığında eden firma bazı yatırım yükümlerinden feragat etmiş olur., marka haklarını alırken belli bir bedel ödeyeceği için şirketin genişlemesine ve kârını arttırmasına yardım etmiş olur. Franchisor girişimci ise kâr elde eden, tanınmış bir markanın çatısı altında sıfırdan bir girişimde bulunmanın masraflarından kurtularak işlerini kurmuş olur. Franchisor girişimcinin haklarını kullandıran firmayla anlaşırken dikkat etmesi gereken birçok nokta var. Bunlardan biri firmanın geniş kitlelere ulaşıp ulaşamadığı, firmanın gücünün ne boyutta olduğu gibi konuların incelenmesi gerekiyor. Firma gerekli büyüme potansiyeline sahipse franchise yatırımcıların müşteri kazanması, kâr elde etmesi kolaylaşacaktır. Franchise modeli, iki tarafın da kâr elde ettiği çok popüler bir iş modelidir. Ancak bu modelde hakları satın alan firmanın uyması gerektiği bazı koşullar vardır. Markanın bağlı olduğu standartlara uyulma zorunluluğu anlaşmada belirtilir. Franchise iş modeline en iyi örneklerden birisi tır. Mc Donalds’, %93’ü franchise modeliyle hakları devredilmiş bir restoranlar zinciridir. Mc Donalds’ dünya çapındaki 38 bin 695 restoranın 36 bin 059’u franchise modeliyle işletmektedir. [caption id="attachment_4436" align="alignnone" width="600"] Franchise iş modeli Mc Donalds', Subway, Gold’s Gym gibi şirketlerin kullandığı popüler bir iş modeli[/caption] Mc Donalds’ın yanı sıra ,  şirketleri de bu iş modeline örnek gösterilebilir. Türkiye’de ise,şirketleri franchising veren şirketler arasındadır. Franchise modeli sıfırdan şirket kurmak yerine kâr eden bir şirketten imtiyaz elde ederek iş kurmak isteyen yatırımcılar için mükemmel bir yöntemdir. Dezavantajı ise firmayla yaptığınız anlaşma sebebiyle marka kuralları veya standartları dışında özgün bir şeyler yapamıyor olmanızdır. Bunun yanı sıra sözleşme sırasında yeterli araştırma yapılmazsa kârın büyük bir kısmı Franchisor şirkete gidebilmektedir. Onun dışında piyasada daha ucuza bulabileceğiniz bir ürünü franchisordan alma zorunluluğunuz söz konusu olabilmektedir.

Çok Taraflı Platform Modeli- Multisided Platform Model

Çok taraflı iş modeli, bir servis ya da ürünü iki ya da daha fazla katılımcı gruba sunarak aracılık etme rolü üzerine kuruludur. Bu modelin sunduğu , iki katılımcı arasındaki bağlantıyı görmek ve birbirleriyle etkileşime girmelerini kolaylaştırmaktır. [caption id="attachment_4438" align="alignnone" width="1024"] Çok taraflı platform iş modeli, işlem maliyeti ve araştırma maliyetini azaltarak katılımcı kitleyi arttırmaya dayanan talep ve ihtiyaçları bir araya getiren bir modeldir.[/caption] Bu iş modeli çoğu zaman çift taraflı platform ( modeli olarak da bilinir. gibi şirketler bu modeli kullanırlar. Onlar için iki taraf vardır; alıcılar-satıcılar, sürücüler-yolcular, ürün sahipleri- kiracılar, tüccarlar- tüketiciler gibi. Ancak gibi şirketler için bu etkileşim daha geniş kapsamlıdır. Facebook, kullanıcılar, reklam verenler ve içerik üreticileri de kapsayan daha büyük bir etkileşim ağına sahiptir. Bu şekilde, reklam veren kişiler müşterilerine bu platform aracılığıyla ulaşabilirler. Bu iş modeli, start-uplar, genç şirketler ve tanınmış markalar için uygundur. Çok taraflı platformların ürettiği uygun şekilde eşleştirmedir.gibi platformlar temelde hizmet sunmazlar ya da ürün satmazlar. Bu tarz platformlar, para kazanmak için kullanıcının ilgisine ya da içerik üretmesine muhtaçtırlar. [caption id="attachment_4440" align="alignnone" width="1162"] Çok taraflı platform model tipleri ve örnekleri[/caption] Çok taraflı platform modelinde şirketlerin para kazanma yöntemlerinden biri işlem ücretidir. Kullanıcılar, platforma erişmek için belli miktar para ödeyebilir ya da ücretsiz kısıtlı bir sürümün yanı sıra, gibi gelişmiş bir sürümden ücret alınabilir. Çok taraflı iş modeli teknolojinin yardımıyla oldukça popüler hale geldi. Ancak bu iş modelinin dezavantajlarından biri kullanıcıların sürekli ilgisini çekme zorunluluğudur. Bu tarz platformlar için gelir getirici herhangi bir kaynak yoktur, tek gelir kaynağı kullanıcıları tutmak ve kullanıcı sayısını arttırmaktır. Böylece reklam vereni daha çok çekmektir. örneğini düşünecek olursak kullanıcının ilgisini çekmek için birçok özellik eklediğini görebiliriz. ’in yüz değiştirme özellikleri İnstagramı gölgede bıraktığı zaman, İnstagramın özelliğiyle öne çıkması gibi trendlerin hızla değişmesiyle kullanıcıların ilgisini çekmek bu iş modelini kullanacak olan girişimciler için mevcut zorluklardan biridir. Bu nedenle bu platformların trendleri takip etmesi, yeni özellikler oluşturması, rakiplerini gözlemlemesi ve bu şekilde kitleyi elinde tutması gerekir.