Türkiye'de Deprem: Neden Bu Kadar Çok Bina Çöktü?

Türkiye'yi vuran depremlerde özellikle yeni yapılan binaların yıkılması çok fazla tepkiye neden oldu. BBC, bina güvenliği hakkında moloz haline gelen üç yeni binayı inceledi. Büyüklük ölçeğine göre 7,7 ve 7,6 olan iki büyük deprem, Türkiye'nin güneyi ve Suriye'nin kuzeyinde her türden binayı yerle bir etti. Maalesef binlerce vatandaşımızı bizden aldı.

Ancak en yeni apartman bloklarından bazılarının bile toz haline gelmesi, bina güvenlik standartlarıyla ilgili acil soruları da böylelikle gündeme getirdi. Sonuçta, modern inşaat teknikleri, binaların bu büyüklükteki depremlere dayanabileceği anlamına gelmeli. Ülkede daha önce meydana gelen felaketleri takip eden düzenlemelerin, bu korumaların inşa edilmesi sağlanması gerekiyordu.

Şimdi BBC'nin incelemelerini sizlere aktarıyoruz.

İlginizi Çekebilir: Afet Haritası İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

BBC İncelemeleri Hakkında Detaylar

https://www.bbc.com/news/av-embeds/64568826/vpid/p0f1s34k

Malatya'da bir apartmanın alt yarısının çökmekte olduğu, geri kalanının ise toz ve moloz üzerinde bir açıyla durduğu görülüyor. Bu binanın en son deprem yönetmeliğine de uygun olduğu söylendi.

Apartmanlar geçen yıl yeni yapıldı. Ve sosyal medyada da "son deprem yönetmeliğine uygun olarak tamamlandı" ibaresinin yer aldığı ekran görüntüleri paylaşıldı.

İlanda kullanılan tüm malzeme ve işçiliğin "birinci sınıf kalite" olduğu iddia edildi. Orijinal reklam artık çevrimiçi olarak mevcut olmasa da, sosyal medyada dolaşan ekran görüntüleri ve videoları aynı şirketin benzer reklamlarıyla eşleşiyor.

Son inşaat, depreme eğilimli bölgelerdeki yapıların çelik çubuklarla güçlendirilmiş yüksek kaliteli beton kullanmasını gerektiren 2018'de güncellenen en son standartlara göre inşa edilmiş olması gerektiği anlamına geliyor. Kolonlar ve kirişler, depremlerin etkisini etkili bir şekilde absorbe etmek için dağıtılmalı.

Ancak BBC'nin tespitleri bu blokta kullanılan inşaat standartlarını doğrulayamadı.

Fotoğraflar, liman kenti İskenderun'da yakın zamanda inşa edilen bir başka apartmanın büyük ölçüde yıkıldığını gösteriyor. 16 katlı binanın yanı ve arkası tamamen çöktü ve bloğun sadece bir şeridi ayakta kaldı.

BBC, çöken binanın görüntüsünü, inşaat şirketi tarafından yayınlanan ve 2019'da tamamlandığını gösteren bir tanıtım fotoğrafıyla eşleştirdi.

Bu, aynı zamanda en son standartlara göre inşa edilmiş olması gerektiği anlamına geliyor. BBC, sorumlu inşaat şirketiyle temasa geçti. Fakat herhangi bir yanıt alamadı.

Antakya'da BBC tarafından doğrulanan başka bir görüntü ise, dokuz katlı bir apartman kompleksinin çoğunun, sitenin adının yazılı olduğu bir tabelanın arkasında moloza döndüğünü gösteriyor: Güçlü Bahçe.

Kasım 2019'da tamamlandığını doğrulayan konut kompleksinin açılış töreninin videosu araştırıldı.

Video'da Ser-Al İnşaat'ın sahibi Servet Atlas videoda, "Özellikle Güçlü Bahçe City projesi konumu ve inşaat kalitesi açısından diğerlerine göre özeldir" diyor.

Prof.David Alexander Deprem Açıklaması

Etkilenen bölgede çok sayıda bina çöktüğü için, Türkiye'de pek çok kişi inşaat yönetmeliklerinin doğası hakkında sorular soruyor.

Depremlerin şiddetinin çok güçlü olmasına rağmen uzmanlar, düzgün inşa edilmiş binaların ayakta kalabilmesi gerektiğini söylüyor.

University College London'da acil durum planlaması ve yönetimi uzmanı olan Prof.David Alexander,

"Çoğu yerde sarsıntı seviyesi maksimum seviyenin altındaydı, bu nedenle çöken binlerce binadan neredeyse tamamının makul bir şekilde beklenen herhangi bir deprem inşaat yönetmeliğine dayanmadığı sonucuna varabiliriz." ifadelerinde bulundu.

İmar Yönetmeliğinin Uygulanmaması Hakkında

İnşaat yönetmelikleri, ülkenin kuzeybatısındaki İzmit kenti çevresinde 17.000 kişinin hayatını kaybettiği 1999 depremi de dahil olmak üzere önceki felaketlerin ardından sıkılaştırıldı.

Ancak 2018'de belirlenen en son standartlar da dahil olmak üzere yasalar yeterince uygulanmadı.

Prof Alexander, "Kısmen, sorun şu ki, mevcut binalarda çok az güçlendirme var, ancak aynı zamanda yeni binalarda bina standartlarının çok az uygulanması var" diye açıklıyor.

BBC'nin Orta Doğu Muhabiri Tom Bateman, güneydeki Adana ilinde insanlarla konuşurken, burada çöken bir binanın 25 yıl önce başka bir depremde hasar gördüğünü, ancak herhangi bir güçlendirme yapılmadan kaldığını ifade etti.

Ülkenin şiddetli deprem geçmişine rağmen milyonlarca insanın yoğun nüfuslu yüksek binalarda yaşadığı Japonya gibi ülkeler, inşaat düzenlemelerinin insanları afetlerde güvende tutmaya nasıl yardımcı olabileceğini gösteriyor.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Şehir Plancıları Odası İstanbul Başkanı Pelin Pınar Giritlioğlu'nun ifadelerine göre, Türkiye'nin güneyindeki deprem bölgesinde 75 bin kadar binaya inşaat affı verildi.

Edinilen bilgiye göre, son felaketten sadece birkaç gün önce Türk medyası, son inşaat çalışmaları için yeni bir af sağlayacak yeni bir yasa tasarısının meclis onayını beklediğini bildirdi.

Jeolog Celal Şengör, bu yılın başlarında fay hatlarıyla bölünmüş bir ülkede bu tür inşaat aflarını geçirmenin "suç" olduğunu belirtti.

2020'de batıdaki İzmir ilini vuran ölümcül bir depremin ardından, bir BBC Türkçe raporu da, İzmir'deki 672.000 binanın en son aftan yararlandığını ortaya koymuştu.