Yapay Zeka Duyguları Ölçebilir mi?

2019 yılında, bir araştırma ekibi, bir kişinin duygularının yüz hareketlerinden çıkarılabileceğini iddia eden çalışmaların bir meta-incelemesini yayınladı. Araştırmacılar, kararı bir insan mı yoksa teknolojinin mi verdiğinden bağımsız olarak değerlendirmeyi ele aldı. Bunun sonucunda duygusal durumun ifadeden tahmin edilebileceğine dair hiçbir kanıt olmadığını gözlemlediler.

Araştırmacılar, yüz ifadeleri, bağlam, kişi ve kültürden bağımsızdır şeklinde açıkladı. Ayrıca şunları ekledi: "Belirli duygusal durumları güvenilir ve özel olarak işaret eden "parmak izleri" veya tanısal görüntüler değildir."

Eski bir Google bilim adamı, yeni bir araştırma laboratuvarı olan Hume Yapay Zeka'nın kurucusu Alan Cowen bu iddiaya katılmıyor ve şöyle ekliyor:

Hume, duygu tanıma modellerini eğitmek için Kuzey Amerika, Afrika, Asya ve Güney Amerika'dan gelen verileri inceliyor. Buradan gelen bilgiler; büyük, deneysel olarak kontrol edilen, kültürel olarak çeşitli veri kümelerinden oluşuyor.

Yapay Zeka Duyguları Hesaplayamıyor

Hume, entropik pazarlama çabalarının etkisini ölçmek isteyen markalara çözümler üretiyor. Sunduğu teknolojinin duyguları; yüz ifadeleri, göz bakışları, ses tonu ve beyin dalgalarıyla anlayabildiğini iddia ediyor. Hume, bu alandaki çalışmalarıyla yatırım almaya devam ediyor.

Duygu yapay zekasına yatırım yapanlar sadece startuplar değil. 2016 yılında Apple, yüz ifadelerini analiz eden yapay zeka algoritmaları üzerinde çalışan bir San Diego firması olan Emotient'i satın aldı. Amazon'dan Alexa, bir kullanıcının sesinde hayal kırıklığı algıladığında özür diler ve açıklama ister. Microsoft'un Nisan 2021'de satın aldığı konuşma tanıma şirketi Nuance, sürücü duygularını yüzlerindeki ipuçlarından analiz eden otomobiller için bir ürünün demosunu yaptı. Ve bir zamanlar konuşmadaki öfke veya hayal kırıklığını 1,2 saniyede algılayabildiğini iddia eden bir MIT Media Lab ürünü olan Affectiva, Mayıs ayında İsveçli Smart Eye şirketi tarafından satın alındı.

Piyasalara göre, duygusal yapay zeka endüstrisinin 2020'de 19 milyar dolardan 2026'ya kadar 37.1 milyar dolara, yani neredeyse iki katına çıkacağı tahmin ediliyor. Piyasaya girmeye hevesli yatırımcılar; Affectiva, Realeyes ve Hume gibi şirketlere on milyonlarca dolar yatırım yaptı. Financial Times'ın bildirdiği gibi, Disney ve 20th Century Fox gibi film stüdyoları, gelecek şovlara ve filmlere verilen tepkileri ölçmek için bu teknolojiyi kullanıyor. Ayrıca pazarlama firmaları, izleyicilerin Coca-Cola ve Intel gibi müşterilere yönelik reklamlara nasıl tepki verdiğini görmek için teknolojiyi test etti.

Duygusal Hareketlilik Herkeste Aynı Değil

Duygunun yapay zekasının doğruluğunu sorgulayan, evrensel duygu belirteçlerinin çok az olması şu anda en büyük sorunlardan biri.  Duygusal yapay zeka girişimlerinin çoğu, çalışmalarını psikolog Paul Ekman'ın 70'lerin başında önerdiği yedi temel duyguya dayandırıyor. Ancak sonraki araştırmalar, farklı yaşamlara sahip insanların nasıl hissettiklerini ifade etme biçimlerinde büyük farklılıklar olduğu yönündeki sağduyu fikrini doğruladı.

Bağlam, koşullanma, ilişkisellik ve kültürel gibi faktörler, insanların deneyimlere tepki verme şeklini etkiler. Örneğin, genellikle öfkeyle ilişkilendirilen somurtmanın, kızgın insanların yüzlerinde %30'dan daha az oranda meydana geldiği gözlemlenmiştir. Bir başka örnekle korku için evrensel olduğu varsayılan ifade, Malezya'daki bir tehdit veya öfke için çok sıradandır. 

Teknik kusurlara rağmen, bazı şirketler ve hükümetler, yüksek riskli kararlar almak için duygusal yapay zekayı kolayca benimsiyor. İşverenler, potansiyel çalışanları empati veya duygusal zeka üzerinden puanlayarak değerlendirmek için kullanıyor. 

Sonuç olarak araştırmalar Hume'un "empatik yapay zekayı düzenlemeye adanmış" kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan The Hume Initiative'i kurarak, duygusal yapay zeka uygulamalarını rakiplerinden daha dikkatli değerlendirdiğini savunuyor. Etik komitesi, Affectiva'nın eski yapay zeka direktörü Taniya Mishra'yı içeren Hume Girişimi, Hume'un teknolojilerini ticarileştirmede uyacağını söylediği düzenleyici yönergeleri yayınladı.

Araştırma sonucunda yapay zekanın henüz duyguları tanımlamada yeterli olmadığı kararına varıldı.

Yapay zeka alanındaki en yeni gelişmeleri buradan takip edebilirsiniz.