Yapay zeka çivi yazısı için devreye girdi. Çivi yazısı, deşifre etmeye cesaret eden herkes için zorlu bir meydan okuma sunan kil tabletlere kazınmış karmaşık kama şeklindeki sembolleriyle, uzun süredir herkes için bir sır olarak kaldı. Son zamanlarda İsrailli arkeologlar ve bilgisayar bilimcileri arasındaki ortak çabalardan bir buluş ortaya çıktı. Yani, yapay zeka gücü ortaya çıktı.
Prestijli bilimsel dergi PNAS Nexus'ta bulgular yayınlandı. Buna göre, eski Akad çivi yazısını çözebilen ve on binlerce sayısallaştırılmış tabletin İngilizce'ye anında çevrilmesini sağlayan yapay zeka destekli bir çeviri programı geliştirildi. Bu proje, başlangıçta Tel Aviv Üniversitesi'nde bir yüksek lisans tezi projesi olarak başladı. Sonrasında yenilikçi nöral makine çevirisi uygulamasıyla dikkatleri üzerine çekti. İlgi çekici detaylar yazımızda.
İlginizi Çekebilir: Yunan Arkeolojisi Tarihi Yeniden Yazılıyor!
Dünyada Bu Eski Yazı Biçimini Anlayan Çok Az Uzman Var
Google Translate ile benzerlikler taşıyan bu yaklaşım, kelimeleri sayısal temsillere dönüştürüyor. Ayrıca, hedef dilde doğru ve doğal çeviriler oluşturmak için bir sinir ağı kullanıyor. İki bin yılı aşkın süredir de konuşulmayan veya yazılmayan bir dil olan Akadcaya hayat veriyor.
Bu ilerlemenin önemi, kütüphanelerde, müzelerde ve üniversitelerde barındırılan yarım milyonun üzerinde dünya çapında çok sayıda çevrilmemiş kil tablette yatıyor. Bir bilgisayar bilimcisi ve araştırma ekibinin bir parçası olan Gai Gutherz, programın Akadca uzmanlık gerektirmeden geçmişin kilidini açma yeteneğini vurguladı. "Bunun şaşırtıcı yanı, bir tableti çevirmek ve çivi yazısının ardındakileri anlamak için Akadcayı anlamama hiç gerek olmaması. Algoritmayı geçmişin ne dediğini anlamak ve keşfetmek için kullanabilirim." diye ifadede bulundu.
Ekibin araştırması için, yapay zeka destekli programın Akadca çivi yazısından, İngilizceye doğru çeviriler sağlamadaki başarısını vurguladığı aktarıldı.
AI tabanlı makine tarafından oluşturulan çevirilerin doğruluğunu 0'dan 100'e kadar ölçen bir puanlama sistemi olan Best Bilingual Evaluation Understudy 4'ü (BLEU4) kullanan program, çivi yazısından İngilizceye için 36,52 ve harf çevirisi yapılmış çivi yazısından İngilizceye için 37,47 puan elde etti.
Bu puanlar oldukça iyi bir başlangıç aşamasındaki çeviri modelini gösterse de Gutherz, Google Translate gibi ticari çeviri araçlarının genellikle 60 civarında puan aldığını kabul ediyor.
Akadcayı İngilizceye çevirmek, esas olarak dil ve İngilizce arasındaki söz dizimsel farklılıklar nedeniyle karmaşıktır. Ayrıca, bu da yapay zeka için başarılarını daha da dikkat çekici hale getirir.
Kraliyet fermanları gibi kalıplaşmış metinlerin çevirileri daha yüksek bir doğruluk oranına sahipti. Ancak, sistem daha çok edebi ve şiirsel parçalarla uğraşıyordu. Hatta yapay zeka makinesi bazen "halüsinasyonlar" üretiyordu. Bu da sağlanan metinle tamamen alakasız sonuçlar veriyordu.
Gutherz, "Bazı çeviriler çok iyiydi, bazıları ondan başlayabileceğiniz noktaya yakındı ve bazıları tam bir halüsinasyondu" diye açıkladı.
"Üzerinde eğittiğiniz veri miktarı, ne kadar iyi performans gösterebileceğinizle bağlantılıdır ve ne kadar çok veriye sahipseniz, modelleriniz o kadar iyi olur" diye de ekledi. Ayrıca, ekibin yapay zeka modelini eğitmek için veri sağlama konusunda karşılaştığı zorlukların altını çizdi. Akad tabletlerinin en büyük çevrim içi veri tabanlarında da yalnızca on binlerce giriş mevcut.
Antik Dil Bilimde Yeni Bir Dönem Mi?
Bu yapay zeka destekli çeviri programının erken bir sürümü The Babylon Engine'de herkesin kullanımına sunulmuştur. Ancak, tüm uzmanların sisteme olumlu bakmadığını belirtelim.
Kudüs İbrani Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü'nde Asuroloji profesörü olan Nathan Wasserman, "İnsanların binlerce yıldır yaptığı gibi bir masada oturup tabletlere bakan ve onları okuyan eski okul bir filologum" dedi.
"Elbette işe yarayacak. Ancak daha derin ve daha az kalıplaşmış metinler için, bu hala yararlı olmaktan çok uzak" diye ekledi. “Bir metne sahip olmanız, kelimeleri doğru yazmanız bile orada ne olduğunu anladığınız anlamına gelmez. Bunun için hala insan zihnine ihtiyacınız var.”
AI destekli çeviri programı, eski dillerin incelenmesinde önemli bir atılımı temsil ediyor. Ayrıca, zengin geçmişe daha fazla ışık tutarken tüm dillerin ve kültürel dokularının yaşamaya devam ettiği bir geleceğe bir bakış sunuyor.
Bu habere henüz yorum yazılmamış, haydi ilk yorumu siz bırakın!...